Synagoga Izaaka. 1936.
Sprzedaż żywych karpi nie jest z pewnością wynalazkiem najnowszych czasów, na co dowód znajdziemy patrząc na zdjęcie placu przed synagogą Izaaka z 1936 roku. Dokładniej się przyglądając, po prawej stronie dostrzeżemy tabliczkę zachęcającą do zakupu karpi nie dość, że żywych, to jeszcze tuczonych.
Można tam było kupić oczywiście też ryby innych gatunków, a sam plac będący zachodnią częścią ulicy Izaaka w XIX wieku nosił nazwę Placu Rybnego. Zachowały się zdjęcia jeszcze z lat 50. i 60. XX wieku, na których widać, że handel funkcjonował tam dalej także w czasach socjalizmu, jednak zamiast beczek z rybami zobaczymy na tych kadrach stragany z owocami i warzywami. Niedługo potem plac przestał istnieć, bo postawiono tu dwupiętrowy budynek pod adresem ul. Estery 18. Mieścił on najróżniejsze instytucje: między innymi znakomitą introligatornię działająca pod szyldem Spółdzielni Pracy Rękodzieła Artystycznego „Starodruk”, kotłownię gazową zainstalowaną przez MPEC czy całkiem pokaźny sklep spożywczy. Jego miejsce zajęła w ostatnich latach popularna restauracja Nova, którą widzimy na współczesnym zdjęciu.
Na dalszym planie Synagoga Izaaka Jakubowicza (Ajzyka Akelesa). Powstała w 1644 roku, czyli jeszcze przed szwedzkim potopem. Ufundował ją jej patron, który był zamożnym kupcem i bankierem, a także przewodniczącym kazimierskiej gminy żydowskiej. Synagogę wzniósł na własnej parceli, nie bez kłopotów z resztą, bo mimo zgody króla Władysława IV budowie sprzeciwiał się proboszcz kościoła Bożego Ciała ksiądz Marcin Kłoczyński. Jakubowicz przekonał jednak biskupa krakowskiego Jakuba Zadzika i synagogę postawił.
Była najokazalszą z synagog na Kazimierzu, jednak często los nie był dla niej łaskawy. Już 11 lat po powstaniu padła ofiarą szwedzkiego rabunku. Podczas zarazy 1679 roku została ogołocona przez jej gospodarzy, którzy uciekli wraz drogocennym wyposażeniem. W 1939 roku zawłaszczyli ją hitlerowcy, dewastując i okradając jej wnętrze. Po wojnie była przez chwilę magazynem, miała być kościołem katolickim, stała się pracownią rzeźbiarską. Do lat 70. XX wieku, przez prawie 20 lat działał tu Związek Polskich Artystów Plastyków. Potem synagoga stała pusta, zniszczona pożarem w 1981 roku. Jej los zaczął odmieniać się w 1983 roku, kiedy rozpoczęto prace konserwatorskie. Dziś synagoga znów jest własnością Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie, została otwarta dla zwiedzających i ponownie stała się miejscem modlitwy.
Archiwalne zdjęcie pochodzi ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego.
Udostępnij post:
