Z Archiwum Krakowa

Relaksując się przy jednym z wielu kawiarnianych stolików wzdłuż ulicy Mostowej dziś trudno uwierzyć, że kiedyś była to jedna z najruchliwszych ulic Krakowa. Wszystko za sprawą Mostu Podgórskiego, dzięki któremu w ogóle powstała. Musimy cofnąć się do przełomu XVIII i XIX wieku. Po perypetiach z mostem pływającym, który jako jedyny łączył Kraków z Podgórzem postanowiono wreszcie zbudować trwałą przeprawę między tymi oddzielnymi wówczas miastami. Powstały w 1802 roku Most Karola (nazwa na cześć arcyksięcia Karola Ludwika Habsburga) znajdował się u wylotu dzisiejszej ulicy Gazowej i przetrwał tylko 11 lat. Był zbudowany z drewna, co pomogło mu odpłynąć z Krakowa wraz z wielką powodzią w 1813 roku. Nie było wyjścia, wrócono…

Dochodząc Plantami do ulicy Grodzkiej ukazuje się nam Wawel w pełnej okazałości. Sto lat temu jednak widzielibyśmy go tylko w połowie. Ale po kolei. W miejscu, które w XV wieku należało do kasztelana krakowskiego i kanclerza wielkiego koronnego Jakuba z Dębna powstał dom kapitulny zwany Dębno. Potem, pod koniec XIX wieku w jego miejscu stanęła kamienica o tej samej nazwie. Dzisiaj w jej miejscu biegnie ulica Świętego Idziego i widoku na Wawel już nic nie zasłania. Czynszowa kamienica, która znajdowała się pod adresem ul. Grodzka 71 nie zagrzała długo tu miejsca, bo w 1941 roku została zburzona przez Niemców. Nazywający siebie niemieckim królem Polski Hans Frank osobiście nakazał jej rozbiórkę,…

O ile sam Zamek Królewski na Wawelu z tej perspektywy nie zmienił się wiele, to już jego otoczenie przeszło znaczną metamorfozę. Ale zacznijmy od Wawelu. Wieża Zygmuntowska ma już swój obecny kształt, bo prace konserwatorskie i przykrycie jej nowym hełmem projektu Sławomira Odrzywolskiego zakończyły się w 1899 roku. Zdjęcie Wawelu sprzed tej przemiany pojawi się tutaj w niedalekiej przyszłości. Idąc dalej w prawo, za Wieżą Zegarową znajduje się Dom Rorantystów i Mansjonarzy, zwany też Domem Katedralnym. Z zewnątrz dotknęły go dosyć kosmetyczne zmiany, a dzisiaj swoją siedzibę ma w nim Muzeum Katedralne im. Jana Pawła II. Dalej znajduje się budynek dawnego Seminarium Duchownego przebudowanego podczas zaborów na austriackie koszary. W…

Ten solidny most na ulicy Wolskiej (obecnie J. Piłsudskiego) wybudowano w technice żalazno-kratownicowej, która na owe czasy uchodziła za bardzo nowatorską. Musiał wytrzymać duże obciążenia, bo od 1902 roku jeździły tędy tramwaje z Rynku Głównego do Parku Doktora Jordana. Był pierwszym mostem na wspólnym odcinku Rudawy i  Młynówki Królewskiej, które łączyły się zaledwie kilkanaście metrów powyżej w miejscu dzisiejszej ulicy Wenecja. O dawnym przebiegu tych rzek pisaliśmy w odcinkach Most na Zwierzynieckiej oraz Rudawa i Dom Egipski. Most zniknął wraz z rzeką, która została zasypana w latach 1911-1912. Ulica Józefa Piłsudskiego swoje początki ma jeszcze w średniowieczu, kiedy to biegł tędy trakt do Woli Chełmskiej, wsi która od XVI wieku…

Widoczna na pierwszym planie rzeka to Rudawa, w której miejscu dzisiaj biegnie ulica Retoryka. O jej dziejach pisałem już obszernie w artykułach Most na Zwierzynieckiej oraz Rudawa i Dom Egipski. Znajdujący się po prawej stronie kadru most na ulicy Wolskiej, czyli obecnie Józefa Piłsudskiego, będzie tematem następnego odcinka. Dzisiaj zajmiemy się siedzibą Towarzystwa Gimnastycznego Sokół. Gdy gmach został z wielką pompą otwarty w 1889 roku znajdował się na zupełnych obrzeżach miasta. Gdyby powstał kilka dekad wcześniej, znajdowałby się poza Krakowem, którego granicę do lat 60. XIX wieku stanowiła płynąca w tym miejscu Rudawa. Siedziba Sokoła powstała na działce podarowanej przez gminę miejską. Z resztą w zaborze austriackim panowała największa autonomia…

Historię Wikarówki Kościoła Mariackiego opisałem w poprzednim odcinku. Na dzisiejszej fotografii możemy zobaczyć, jak wyglądał jej pierwszy budynek, który został rozebrany w 1934 roku, czyli 5 lat po wykonaniu zdjęcia.   Fotografia archiwalna pochodzi ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego.   Udostępnij post:

Buduje się nowa wikarówka. Mogło się tak stać, że nie byłoby jej wcale, a stojąc na Małym Rynku przez pustą przestrzeń można by było zerkać na Sukiennice widziane między kościołem Mariackim i Św. Barbary. Ba, nawet na wieżę ratuszową. Spór o to, czy budować nową wikarówkę w miejscu wyburzenia starej był chyba jednym z największych w historii architektury międzywojennego Krakowa. Pierwsza wikarówka powstała tutaj w 1631 roku, częściowo na terenie cmentarza przy kościele Mariackim. Budynek przetrwał w swoim pierwotnym barokowym kształcie nieco ponad sto lat, kiedy to został przebudowany przez włoskiego architekta Francesco Placidiego, autora m. in. fasady kościoła Pijarów. Gdy stan techniczny wikarówki pod koniec lat 20. XX wieku…